บทที่1 ธรรมชาติของสิ่งมีชีวิต

สิ่งมีชีวิต

   สมบัติของสิ่งมีชีวิต  ใช้พลังงาน(เคมี) ในเซลล์หรือร่างกายของสิ่งมีชีวิต

1.การสืบพันธุ์ (reproduction) หมายถึง  การเพิ่มจำนวนลูกหลานที่มีลักษณะเหมือนเดิมของสิ่งมีชีวิต

    ไม่อาศัยเพศ (asexual reproduction) ไม่มีการผสมกันของเซลล์สืบพันธุ์

ข้อดี ... ได้จำนวนมากและรวดเร็วมีลักษณะทางพันธุกรรมเหมือนพ่อและแม่

ข้อเสีย  ... ไม่ก่อให้เกิดความหลากหลาย ไม่มีการเปลี่ยนแปลงให้เข้ากับสิ่งแวดล้อม

  อาศัยเพศ (sexual reproduction) อาศัยการสร้างเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้ เพศเมียมาผสมกัน เกิดเป็นหน่วยชีวิตใหม่ ซึ่งมีลักษณะบางประการแตกต่างออกไป  มีทั้งส่วนที่เหมาะสมและไม่เหมาะสมกับธรรมชาติ

2. ต้องการสารอาหารและพลังงาน

สิ่งมีชีวิตประกอบด้วยกระบวนการ เมแทบอลิซึม (metabolism) เป็นกระบวนการทางเคมีที่เกิดขึ้นในเซลล์ หรือร่างกาย  มีเอนไซม์และพลังงานต่างๆเกี่ยวข้องด้วย อ่านเพิ่มเติม

บทที่2 เคมีที่เป็นพื้นฐานของสิ่งมีชีวิต

สิ่งมีชีวิตในโลกมีรูปร่างและโครงสร้างแตกต่างกันมากมาย เช่น พืช สัตว์ ทำให้เราสามารถแยกสิ่งมีชีวิตเป็นชนิดต่างๆ ได้ แต่ว่าถึงแม้จะแตกต่างกัน สิ่งมีชีวิตเหล่านั้นก็ล้วนประกอบขึ้นด้วยหน่วยพื้นฐานที่เล็กที่สุดเรียกว่า เซลล์ ภายในเซลล์ทุกชนิดมีโครงสร้าง ที่ประกอบด้วยโมเลกุลของสารเคมีหลายชนิด โมเลกุลของสารเหล่านี้เกิดจากโครสร้างพื้นฐานที่เล็กที่สุด คืออะตอมธาตุที่พบมากได้แก่ คาร์บอน ไฮโดรเจน ไนโตรเจน  ออกซิเจน  ซึ่งมีการรวมกันเป็นโมเลกุล โมเลกุลบางชนิดมีขนาดใหญ่มาก เช่น โปรตีน ลิพิด คาร์โบไฮเดรตและกรดนิวคลีอิก เป็นต้น ประกอบกันเป็นโครงสร้างที่ทำหน้าที่ต่างกัน
อ่านเพิ่มเติม

บทที่3 เซลล์ของสิ่งมีชีวิต

เซลล์ (Cell) หมายถึง หน่วยพื้นฐานที่เล็กที่สุดของสิ่งมีชีวิต มีรูปร่างลักษณะและขนาดแตกต่างขึ้นอยู่กับชนิดของสิ่งมีชีวิตและหน้าที่ของเซลล์เหล่านั้น

เซลล์ที่มีขนาดเล็กที่สุด คือ ไมโคพลาสมา (Mycoplasma) หรือ PPLO (Pleuropneumonia - LikeOrganism) มีขนาดประมาณ 0.1-0.25 μm

 เซลล์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุด คือ เซลล์ไข่นกกระจอกเทศ

เซลล์ของสิ่งมีชีวิต โดยทั่วไปมีโครงสร้างหลักคล้ายกัน แต่อาจมีลักษณะบางประการต่างกันอย่างเด่นชัด

นักชีววิทยาจึงจำแนกสิ่งมีชีวิตออกเป็น 2 กลุ่ม ตามลักษณะโครงสร้างเซลล์ คือ

 โพรแคริโอต (Prokaryote) ได้แก่ พวกแบคทีเรีย ไมโคพลาสมา และสาหร่ายสีเขียวแกมน้ำเงิน

 โครงสร้างของเซลล์ยูแคริโอต โดยทั่วไปแบ่งเป็น 3 ส่วน คือ ส่วนที่ห่อหุ้มเซลล์ ไซโทพลาซึม และนิวเคลียส มีลักษณะสำคัญดังนี้ อ่านเพิ่มเติม

บทที่4 ระบบย่อยอาหารและการสลายสารอาหารระดับเซลล์

4.1อาหารและการย่อยอาหาร

อาหารที่สิ่งมีชีวิตนำเข้าสู่ร่างกายมีทั้งสารอาหารที่มีโมเลกุลขนาดเล็ก เช่นกลูโคสและกรดอะมิโน ซึ่งเซลล์สามารถนำไปใช้ได้ สำหรับสารอาหารที่มีโมเลกุลขนาดใหญ่ เช่นโปรตีน คาร์โบไฮเดรต ลิพิด ร่างกาย มีกระบวนการทำให้เป็นสารโมเลกุลที่มีขนาดเล็กลงก่อนจึงจะสามารถนำไปใช้ได้ เรียกกระบวนการนี้เรียกว่า การย่อยอาหาร(digestion)

4.1.1การย่อยอาหารของจุลินทรีย์

นักเรียนคงจะเคยสังเกตเห็นขนมปังที่ทิ้งไว้นานๆมักจะมีราขึ้น และถ้าปล่อยทิ้งไว้ระยะหนึ่งแป้งขนมปังส่วนที่มีราขึ้นจะค่อยๆหายไปในขณะที่มีรามีปริมาณเพิ่มขึ้น เป็นไปได้หรือไม่ว่ารานำแป้งขนมปังส่วนที่หายไปนั้นไปใช้ในการเจริญเติบโตจึงจะสามารถนำไปใช้ได้ อ่านเพิ่มเติม

บทที่5 การสืบพันธุ์และการเจริญเติบโตของสัตว์

5.1 การสืบพันธุ์

                สิ่งมีชีวิตแตกต่างจากสิ่งไม่มีชีวิตคือ มีความสามารถในการให้กำเนิดสิ่งมีชีวิตใหม่จากสิ่งมีชีวิตเดิม ซึ่งเป็นสมบัติสำคัญของสิ่งมีชีวิตทุกชนิดที่ทำให้สิ่งมีชีวิตสามารถดำรงพันธ์ให้คงไว้ได้ การสืบพันธุ์ขิงสิ่งมีชีวิตแตกต่างกันออกไป สามารถศึกษาได้ดังต่อไปนี้

5.1.1 การสืบพันธุ์ของสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว

            สิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวมีทั้งการสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศและไม่อาศัยเพศ การสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศแบ่งแยกเป็น 2 ส่วนเท่าๆกัน (binary fission)เช่น อะมีบา พารามีเซียม บางชนิดสืบพันธุ์โดยการแตกหน่อ (budding) เช่น ยีสต์

                บางครั้งสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวก็มีพฤติกรรมการสืบพันธุ์คล้ายการสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ เช่น พารามีเซียม เซลล์มี 2 นิวเคลียส คือ ไมโครนิวเคลียส(micronucleus) และ แมโครนิวเคลียส (macronucleus)     พารามีเซียม 2 เซลล์จะเกิดการจับคู่กัน(conjugation) เพื่อแลกเปลี่ยนสารพันธุกรรมจากนั้นจงแยกกันและแบ่งเซลล์เพิ่มจำนวนตามปกติ อ่านเพิ่มเติม